Sylvie Zijlmans / ’the Stocholm Syndrome’ / 2001 / polystyrene/fluorescent lights/cibachrome print
Het beeld “Stochholm Syndrome” bestaat uit een grote nogal ruw uit wit polystyreen geconstrueerde 2 meter hoge mansfiguur die enige tl-armaturen op zijn rug meetorst waar een levensgrote transparante fotografische afbeelding van een rennende man met flessen schoonmiddelen in zijn handen tegenaan leunt. De foto van de rennende man met de flessen is een beeld dat ‘uit de wereld genomen is’ terwijl de witte polystyreen man ‘in de wereld gezet is’. De rennende man rent werkelijk en de kunstenaar heeft daar een afbeelding van genomen. De witte man is uit betekenisloze blokken polystyreen en met vormloos montageschuim als een Golem in elkaar gezet. De kunstenaar heeft genomen en heeft gegeven met als resultaat een beeld waarbij de omgang met de wereld en representatie ervan in het kunstwerk tot twee bijna haaks op elkaar staande formele benaderingen aanleiding geeft. Nemen en geven, kleur en kleurloos, massief en transparant, grof en gedetailleerd, plat en volumineus, op een groot aantal punten zijn de twee delen van het beeld elkaars tegenpool. En zoals altijd voelen tegenpolen zich tot elkaar aangetrokken en kunnen ze niet zonder elkaar: de transparante man heeft de witte man nodig om tegenaan te leunen en om zichtbaar te worden. Op het moment dat de full-colour man zichtbaar is lijkt hij aan zijn witte compaan te willen ontsnappen. Tegelijkertijd vormt de witte een potentieel projectiescherm voor de transparante. De witte is ongedefinieerd en wil door de transparante aangevuld worden.
Het Stockholm Syndrome is een naam voor een verschijnsel dat tot het menselijk potentieel behoort en dat onder bepaalde omstandigheden met een vaste ‘incubatietijd’ tot definitieve veranderingen leidt. In een situatie die als levensbedreigend ervaren wordt en waarbij die dreiging veroozaakt wordt door een macht die niet bestreden kan worden zal de bedreigde zich zodanig met de wensen van de overheerser gaan bezighouden dat al na enkele dagen zich een definitieve omslag voltrekt waarbij ook voor de bedreigde het vervullen van de wensen van de overheerser de hoogste prioriteit krijgt. Het verschijnsel is vooral zichtbaar in gijzelijngssituaties en dankt zijn naam aan een gijzeling in Stockholm waarbij de gegijzelden niet bevrijd wilden worden en na hun bevrijding een inzamelingsaktie organiseerden ten bate van de juridische verdediging van de gijzelnemers.
Het beeld is geen syndroom. Het beeld is geen illustratie van het Stockhol Syndrome. De afgebeelde mannen voeren geen toneelstuk op waarin het duidelijk is welke rol elk van hen voor zijn rekening neemt. De titel van het beeld beschrijft het niet: we kijken niet naar het Stockhol Syndrome. Zijlmans geeft met de titel een aanwijzing hoe de tegenstrijdigheden in het beeld geïnterpreteerd kunnen worden. Het is in dat opzicht een beeld dat een lofzang is op de uitzonderlijke mogelijkheden van het menselijk arsenaal.
